28 чэрвеня гэтага года адзначыў 80-гадовы юбілей наш зямляк — ветэран педагагічнай працы, выдатнік асветы СССР і БССР, член Саюза пісьменнікаў Беларусі Анатоль Станіслававіч Кашэвіч з вёскі Чырвонабярэжжа. Ён больш за пяцьдзесят гадоў плённа супрацоўнічае з рэдакцыяй раённай газеты, з’яўляецца яе пазаштатным аўтарам, надрукаваў за гэты час на старонках “Светлага жыцця” шмат артыкулаў на самыя розныя тэмы. Нашы чытачы з задавальненнем пазнаёміліся з многімі творамі аўтара — нарысамі, замалёўкамі, апавяданнямі, навеламі, якія былі размешчаны ў раёнцы. І як добрае віно з гадамі толькі набірае моцы і становіцца яшчэ больш каштоўным, так і талент Анатоля Станіслававіча дасягнуў свайго росквіту, а сам пісьменнік стаў мудрым настаўнікам з багатым жыццёвым вопытам. Гэта пад сілу не кожнаму, а толькі тым людзям, хто мае асаблівы дар ад Бога, хто душу аддае любімай справе. Метавіта такім чалавекам з’яўляецца Анатоль Станіслававіч. Поўны жыццёвых сіл, аўтар і цяпер знаходзіцца ў творчым пошуку, друкуецца ў рэспубліканскіх выданнях, што, безумоўна, натхняе ствараць новыя творы. Сёння мы прапануем вашай увазе, паважаныя чытачы, адзін з іх — навелу “Яблынька”. Аўтар прызнаўся: “Мне і самому яна вельмі даспадобы…”. Скажу шчыра: навела кранае за душу… Таму — чытайце ўважліва, няспешна, удумліва. Спадзяёмся, што нікога з вас гэты твор не пакіне абыякавым…

 ЯБЛЫНЬКА

Многія кідалі позіркі ў бок састарэлага чалавека, які так старанна ля ўваходу на рынак выбіраў сярод саджанцаў сабе яблыньку. Чуў, як адна кабета ўпаўголаса гаварыла: “Навошта ўжо ў такія сталыя гады займацца садаводствам?”. Другая пярэчыла ёй, што хто ведае, можа, яшчэ і дачакаецца стары яблыкаў з гэтага дрэўца: ніхто не ведае, колькі каму адмерана…

Выбраў Мікалай Іванавіч саджанец з ліку скараспелых карлікавых дрэў, бо пачуў, што яны ў вельмі хуткім часе могуць даць плады,  і растуць зусім невялічкімі, можна будзе і захоўваць іх ад маразоў у зімовы час, прыкрыць яе саломаю ці чым іншым.

Дома бабка Гануся стрэла яго з абурэннем, калі пабачыла ў яго руках невялічкае дрэўца-саджанец, папракнула яго ў тым, што ўжо ў гэтыя гады не было такой патрэбы, не дачакаюцца яны яблыкаў з гэтага малога дрэўца. А ўнучка, якая жыве з імі цяпер, не застанецца ў гэтай пустуючай, паміраючай вёсцы, з’едзе ў горад да маці, пакіне гэтую нікому не патрэбную зямлю, як гэта ўжо зрабілі многія.

Але дзед маўчаў, паціху рабіў сваю справу. Пасадзіў яблыньку сярод старых яблынь, зрабіў ўсё неабходнае, каб яна прынялася і выжыла.

Праходзіў час, над ахутаным дрэўцам пішчэлі, скрыгаталі завірухі, сваімі моцнымі зубамі стукалі маразы, вецер ірваў са старых дрэў яблычкі-заморышы, якія ніяк яшчэ не хацелі адрывацца ад засохлых галінак старых дрэў. А калі і адрываліся, то падалі на мёрзлую зямлю з грукатам, ад чаго ў сярэдзіне старога штосьці адгуквалася.

А тут налятаў яшчэ гэты вецер! Такі вецер, якому б з коранем вырываць дрэвы, яго старыя яблыні, а яны стаяць і не вельмі хістаюцца нават. А калі  і хістаецца якое, дык нібы нехаця. А ў гэты час толькі здзівішся гэтаму, як раптам успамінаеш, што іх пругкі зялёны ветразь ужо ляжыць на зямлі,  і таму вецер вольна пралятае праз нядаўнюю крону — няма яму за што зачапіцца. Ого, было б лісце — паглядзелі б, як гнуў бы ён гэтыя мае яблыні — за чубы і да самай зямлі, за чубы — і да зямлі…

А вясною, прыгадвае Мікалай Іванавіч, неспадзявана і нечакана пад шурпатаю, нагрэтаю за дзень карою гэтых яблынь заходзіць пеністы неспакойны сок. Тады, здаецца, самі ўвачавідкі бачым і адчуваем, як бунтуе пад карою празрыстая кроў вясны, як яна віруе, гулка і настойліва стукаецца ў кожную галінку, у кожную пупышку — стукаецца датуль, пакуль не з’явіцца на галінцы зялёны кволы лісточак…

Покліч бабкі Ганусі вывеў старога з роздуму, ён паслухаўся яе і адышоў ад яблынькі…

А яна прынялася, радавала старога сваімі зялёнымі лісточкамі, кволым зялёным пабегам, які рос увачавідкі.

Стаяў ён ля яе гадзінамі, аб чымсьці размаўляў з дрэўцам, адчуваў, як штосьці балюча цісне яго сэрца, падкрадваецца быццам бы звонку да яго. Цмяна ўспамінае свой начны сон, калі апоўначы падпаўзла да яго нейкая чужая незнаёмая рука, трапіла ў яго сярэдзіну, схапіла сэрца і пачала выціскаць з яго кроў. Выціскала паступова, старанна: раз-два, тры-чатыры… І калі ў выціснутым сэрцы не засталося ні кропелькі крыві, тая ж рука адкінула ў бок сэрца. Яно спыніла свае рухі. Не, не спыніла. Спачатку яно ўпала, як падае маленькая птушка, калі трапляе на аконную шыбу, спачатку падае  і трапеча, а потым толькі сціхае.

— Але ж спыніўшаеся сэрца — гэта яшчэ не смерць, — падумалася старому, — гэта яшчэ існуе нейкая надзея, што яно яшчэ запульсуе, яго хтосьці прымусіць зрабіць гэтае. Але нікога побач няма, значыць, я ўжо памёр. Але ж не, вярнулася тая ж мазолістая рука і паклала сэрца на тое ж месца, і яно пачало паціху пульсаваць…

Пра свой сон Мікалай Іванавіч нікому не расказваў, толькі думаў, што добра тое, што чалавек не ведае, калі ён памрэ. А то паміралі б людзі раней свайго тэрміну гадоў на два-тры з-за перажыванняў. Пагэтаму і жыццё чалавечае становіцца цікавым, ён жыве, радуецца жыццю да апошняй сваёй хвіліны. З такім адчуваннем жывуць нават  і тыя, хто вельмі цяжка хварэе, хто яшчэ на штосьці спадзяваецца, хоць адчувае ў сабе ўжо невыносны боль. І кожны ведае, што жыццё будзе працягвацца  і пасля яго, будзе трымацца на дзецях і ўнуках, на больш маладым пакаленні.

На самай справе, жыве чалавек на зямлі толькі адзін такі, ні на каго не падобны, непаўторны. Ён мае розум, такі заўсёды рухавы, прыгожы целаскладам, уважлівы да ўсяго акружаючага, заўсёды дарагі сваім родным і прыбліжаным. І вось у гэтага чалавека ў галаве лопаецца нейкі невялічкі сасудзік, якому, магчыма, і названня няма. І яго не стае, ён робіцца нерухомым, халодным. Пытаецца, навошта тады вынаходзілі сякеру, лук  і стрэлы, шыбеніцу, электрычнае прыстасаванне, кулі і порах, дынаміт, снарады, самаліты, атамныя бомбы — да чаго ўсё гэта? Калі ў чалавека лопаецца ўсяго-наўсяго толькі невялічкі сасудзік, таўшчынёю з валасок!…

— Штосьці панесла мяне не ў той бок, — спахапіўся Мікалай Іванавіч, — пацягнула на філасофію. Ён падышоў да сваёй прыгажуні-яблынькі, асцярожна адарваў крыху румяны яблык, пагладзіў крыху шурпаты яе ствол, дакрануўся да яе лісцяў, быццам бы назаўсёды развітваўся з ёю,  і паціху пакрочыў у бок хаты.

Ужо ў хаце дастаў з кішэні свой невялічкі сцізорык, адрэзаў кавалачак яблыка і палажыў на яшчэ некалькі ўцалелых зубоў, прыжмурыў вочы і з вялікаю асалодаю пачаў жаваць яго. Затым яшчэ і яшчэ пачаў смакаваць крышталікі яблыка, пакуль не адчуў нейкую стому, млявасць, больку ў галаве. І гэтая болька ўсё мацнела і мацнела. І ён падумаў нават пра маленькі танюсенькі галаўны сасудзік. Але ўваччу пачало цямнець, і ён дакрануўся да ўскрайку ложка, прылёг на яго…

Хавалі Мікалая Іванавіча ўсёю вёскай, ішлі да вясковых могілак пешшу. Кабеты паціху між сабою вялі гаворку, успаміналі словы бабкі Ганусі, якая паведаміла наконт нез’едзенага да канца яблыка, які пакінуў дзед ля ложка, гаварылі пра лёгкую дзедаву канчыну, што нікому не прынёс клапот, сам памёр сваёй смерцю, пакінуў пра сябе добры ўспамін…

Да друку падрыхтавала Святлана ЛІПСКАЯ.  

Если вы нашли ошибку, пожалуйста, выделите фрагмент текста и нажмите Ctrl+Enter.

Like
Like Love Haha Wow Sad Angry

Добавить комментарий

Войти с помощью: